Bas Haring (De Bilt, 1968) is hoofddocent en hoogleraar aan de Universiteit van Leiden waar hij de eerste leerstoel “publiek begrip van wetenschap” bekleedt. Hij promoveerde in 1997 in de Kunstmatige Intelligentie. Hij traint ook jonge wetenschappers in het toegankelijk maken van wetenschap. Als schrijver voor een breed publiek debuteerde hij met Kaas en de Evolutietheorie, voor ‘nieuwsgierige mensen vanaf 11 jaar’. Met dit boek won hij in 2002 de Gouden Uil voor jeugdliteratuur, de Eureka! Prijs voor populair-wetenschappelijke literatuur en een Vlag en Wimpel van de Griffeljury. Kaas en de evolutietheorie vertelt hoe de evolutietheorie van Charles Darwin een licht schijnt over belangrijke filosofische en alledaagse vragen als: “Waarom sterven wij?” “Wat is goed en kwaad”? en “Hoe is kaas uitgevonden?” Het boek is vertaald in het Duits, Noors en Koreaans en won in 2003 de prijs voor het beste wetenschappelijke boek dat in dat jaar in het Duits verschenen was.

Het boek bestaat uit twee delen. Deel één gaat over de evolutietheorie zelf: over de mechanismen van de evolutie, en over hoe we evolutie kunnen waarnemen door goed om ons heen te kijken. In het tweede deel van het boek komen eeuwenoude filosofische vraagstukken aan de orde, en hun relatie met de evolutietheorie:

• Moet je luisteren naar de meerderheid?
• Is homoseksualiteit natuurlijk? 
• Waarom is het leven ontstaan? 
• Mag je de wet overtreden? 
• Moet je werken? 
• Waarom krijgen we kinderen?

 

Aan de hand van sprekende en grappige voorbeelden wordt uitgelegd hoe de evolutietheorie ingrijpt op zulk soort vraagstukken, en wordt de ware betekenis van de evolutietheorie duidelijk.

In opdracht van het Leidse museum Naturalis schreef Bas Haring in 2002 Superfikkie (10 t/m 13 jaar), een boekje over genetische verandering. Hoe werkt genetische verandering en welke ethische problemen spelen er?

In 2003 verscheen een boek voor volwassenen: De ijzeren wil, over het brein, bewustzijn en denkende machines. De ijzeren wil is een boek over de verschillen tussen mensen, konijnen en computers. Dat computers intelligente machines zijn merken we dagelijks; en konijnen – of dieren in het algemeen – zijn meestal ook niet op hun achterhoofd gevallen. Toch lijkt het alsof er een speciaal plekje is voor ons, de mens. De intelligentste van allemaal. Veel mensen hebben het gevoel dat wij iets extra’s hebben ten opzichte van dieren en machines: een ziel, bewustzijn, of een wil. Maar is dit gevoel terecht? De ijzeren wil gaat over kunstmatige intelligentie en over de filosofische vragen die daaraan gerelateerd zijn. Vragen als:

• Hoe kan het dat onze gedachten ontspruiten uit anderhalve kilo hersenvlees?
• Wat is bewustzijn, en zit het ergens?
• Begrijpt een tekstverwerker de tekst die hij verwerkt? 
• Kan een verzameling domme mieren in zijn totaliteit intelligent zijn?
• Kan een robot bang zijn om te sterven? 
• Hoe kunnen miljarden losse hersencellen je een gevoel van individualiteit geven? 
• Zal er ooit kunstmatig leven bestaan met een wil?
• Wat is emotie, en waarom hebben we het? 
• Kan een computerprogramma slimmer zijn dan zijn programmeur?

 

De ijzeren wil geeft niet per se antwoorden, maar laat wel zien hoe je op een intelligente manier met dit soort vragen om kan gaan. Speels, en met voorbeelden uit het dagelijks leven.

Bas Haring was op de televisie te zien zijn in het in het filosofisch-wetenschappelijke programma ‘Haring’ (RVU) waarin hij op zoek ging naar antwoorden op alledaagse vragen met filosofische raakvlakken. “Haring” is de opvolger van “Stof”. In “Stof” was hij meer de docent dan in de nieuwe serie. Ook was hij vaste medewerker van het programma ‘Nieuwslicht’ (met Paul Witteman).

In 2007 verscheen Voor een echt succesvol leven. Het is een boek over de hypothese dat, vaker dan ons lief is, onze denkbeelden de baas over ons spelen, in plaats van dat wij hen de baas zijn. De titel van het boek is geïnspireerd op een reclameposter waarop een koppel trots naast hun nieuwe ijskast staat, met als ondertitel “Voor echt succesvol leven.” We weten dat dit koppel voor de gek gehouden wordt door ijskastverkopers, televisie en reclamefolders. Maar hoe denken wij te weten niet voor de gek gehouden te worden als het om de dingen gaat die wij in ons leven willen bereiken?

De volgende vragen komen onder andere aan bod:

• Waarom voel ik me schuldig als ik een leven lang patience zou spelen?
• Hoeveel heb je ervoor over dat een straat naar je vernoemd wordt?
• Is er een verschil tussen eer & glorie en spiegeltjes & kraaltjes?
• Waarom koop ik Nike- in plaats van Hema-schoenen?

 

In 2009 schreef Bas Haring het essay voor de Maand van de Filosofie, Het aquarium van Walter Huijsmans.

In 2010 verscheen Vallende kwartjes, een co-productie met wiskundige Ionica Smeets. Het boek is een bloemlezing van wetenschappelijke artikelen en verhalen die een stukje wetenschap in één keer duidelijk maken, ofwel: het kwartje doen vallen. De auteurs geven commentaar bij de selectie.

In november 2011 verscheen Plastic panda’s. Over het opheffen van de natuur.
Iedereen weet dat de natuur verdwijnt: soorten sterven uit en tropisch regenwoud wordt gekapt. De meeste mensen vinden dat erg. Maar waarom eigenlijk? Parken en steden zijn toch ook mooi? Bas Haring onderneemt een zoektocht naar de waarde van natuur en biodiversiteit. Kan een wereld zonder bossen en reuzenschildpadden bestaan? Zou het er plezierig zijn?

Bianca Stigter recenseerde het boek positief in NRC Handelsblad: “Haring vraagt zich af of het wel zo erg is als de biodiversiteit afneemt. Zijn antwoord zal menig natuurliefhebber tegen de haren instrijken. Hij vindt het niet zo erg als de panda of een andere diersoort uitsterft en geeft daar goede redenen voor, in een stijl die helder en beeldend is.”

In 2014 verscheen Proefkonijnen, het boek van Bas Haring bij het gelijknamige tv-programma met Dennis en Valerio. Proefkonijnen lokt jong en oud de wetenschap binnen, met verrassende proeven en vragen als: Kun je als man ervaren hoe pijnlijk een bevalling is? Kun je koken in een wasmachine? Hoe smaakt mensenvlees? Spelenderwijs passeren kernwaarden van de wetenschap de revue.

Bas Haring schrijft columns voor verschillende tijdschriften.

Meer informatie over Bas Haring is te vinden op www.basharing.com